Fonetik prinsip – Orfoqrafiyanın əs

Fonetik prinsip – Orfoqrafiyanın əsas və başlıca prinsipidir. Bu prinsipə görə sözlər eşidildiyi kimi, tələffüzə uyğun şəkildə yazılır. Dilimizdəki sözlərin böyük bir hissəsinin yazılışında bu prinsip əsas götürülür. Məs.: qardaş, bacı, adam, idman, qərənfil, qalın, qırmızı, yaşıl, altı və s. Fonetik prinsip yazıda həm asanlığı, həm də demokratikliyi təmin edən prinsipdir. Ona görə asandır ki, yazan tələffüzü əsas tutur, sözü necə eşidir və ya deyirsə, elə də yazır. Demokratikdir,124ona görə ki, bu prinsip yazını canlı dilə, xalq dilinə yaxınlaşdırır, yazılışla deyiliş arasındakı ayrılığa, uyğunsuzluğa yol vermir. Lakin bununla belə, təkcə fonetik prinsipə əsaslanıb söz və qrammatik formaları tələffüzə uyğun, səsləndiyi kimi yaza bilmərik. Çünki bir sıra söz, yaxud şəkilçi dildə müxtəlif şəkildə tələffüz olunur. Məs.: asan, asand, hasan, hasant; ev, əv, öy; pendir, pəndir, pənir; deyil, degil, dögül, dəyil; pəncərə, pencərə; darvaza, dərvaza və s. Eləcə də bəzi şəkilçilər adi danışıq dilində yazıldığından fərqli şəkildə tələffüz edilir. Məs.; - lar/-lər şəkilçisi: -zar/-zər (qızzar, dənizzər); -dar/-dər (atdar, işdər); -nar/-nər (adamnar, gəlinnər) və s. Yaxud sifət düzəldən –lı, -li, -lu, -lü şəkilçisi qoşulduğu sözün son səsindən asılı olaraq bir neçə formada tələffüz olunur. Məs.: -qarrı (qarlı), addı (adlı), şannı (şanlı), qazzı (qazlı) və s.Bu cür söz və şəkilçilər müəyyən bir orfoqrafik qaydada deyil, hər kəsin tələffüz etdiyi şəkildə yazılarsa, bu, yazıda hərc-mərcliyə, anarxiyaya gətirib çıxarar. Vaxtilə görkəmli metodist alim Mahmudbəy Mahmudbəyov bu məsə- lədən danışarkən yazırdı: “Dilin orfoqrafiyası üçün tələffüz əsas ola bilməz, çünki hər bir yerdə, hər bir rayonda bir cür tələffüz vardır. Əgər tələffüzü orfoqrafiya üçün əsas tutsaq onda meydana 40-50 cür orfoqrafiyamız çıxa bilər ki, bu da az- çox inkişaf tapmağa başlayan maarif, mətbuat və tədris işlərinə xeyli zərər vura bilər” (M.Mahmudbəyov. “İmlamız”, Bakı, 1911, səh.2). Buna yol verməmək üçün fonetik prinsipin çatışmayan cəhətini tamamlayan başqa bir prinsipə - morfoloji prinsipə əsaslanmaq zərurəti meydana çıxır.

Результаты (азербайджанский) 1:

fonetik prinsipləri - Orfoqrafiyanın əsas əsas prinsipi və. Bu prinsipə görə sözlər eşidildiyi Pai, tələffüzə applications şəkildə yazılmışdır. bu prinsip əsas götürülür Dilimizdəki sözlərin zəngin hissəsinin yazılışında. Məs. Qardaş, bacı, step, idman, Qərənfil, qalın, qırmızı, Yasin, vurğuladı və s. fonetik yazı prinsipləri Asano, Həm də demokratikliyi təmin edən prinsipləri Həm. ya deyirsə və müəlliflərin tələffüzü əsas tüstü ki, Analar görə asana, sözü necə elə də yay, unutmayın. Demokratik,
124
Bu prinsip dilə insanların yazılı yaxınlaşdırır addım dilinə ki Market ana görə, görüntü deyiliş arasında uyğunsuzluq Verma itirdi. Lakin onların belə təkcə fonetik prinsipə əsaslanıb silisium və qrammatik köynək tələffüzə applications, səsləndiyi bəzi müəlliflər bilmərik edir. Siz silisium daxil dəyişə bilərsiniz, yəhudi şəkilçi dildə Müxtəlif şəkildə tələffüz olung. Məs. Asan, Asan, Həsən Həsənov; ev, əv ay Pender, pəndir, pənir; Say, demək, keysəriyyə, dəyil; pencərə, pəncərə; Darvas, dərvaza və s. Eləcə də Bəzi şəkilçilər adı Danışmalı dilində yazıldığından Fərqli şəkildə tələffüz. Məs. - s / -lər şəkilçisi: -zar / -zər (qıZz, dənizzər); Department / -dər (işdər aclıq); süstlük / -nər (Sinir, gəlinnər) və s. Yəhudi sifət düzəldən -li, -lu, bir neçə tələffüz olung şəklində olaraq -lü şəkilçisi qoşulduğu sozum səsindən dayandırılması ərzində. Məs. Reverse (qarluq), Addis Ababa (Justice), Sanna (şanlı)
Bu silisium Cup və şəkilçilər müəyyən orfoqrafik demək, Hər kəsin tələffüz etdiyi şəkildə yazılarsa bu yazı, hərc mərcliyə, anarxiyaya gətirib çıxarar. Vaxtilə görkəmli Methodist alim Mahmudbəy Mahmudbəyov bu məsə- lədən danışarkən məqalə: "Hər bir Taxicab Cup tələffüz əl Hər yerdə bilməz dəyişə bilərsiniz bilər əsas tələffüz məşğul orfoqrafiyası Centralia. Əgər tələffüzü orfoqrafiya Centralia əsas hərəkət dərhal meydana 40-50 Cup orfoqrafiyamız çıxa bilər ki, bu az- Cox inkişaf tapmağa Maariv ərzində mətbuat və tədris işlərinə Hale zərər vurmaq bilər "(M.Mahmudbəyov." Closer ", Bakı, 1911, səh 2). münaqişə cəhətini tam Başqa prinsipə CENTRALIA fonetik prinsiplərinə verməmək Buna addım - morfologiya prinsipə əsaslanmaq zərurəti meydana Cixi.